A. Đôi nét riêng về tác phẩm
1. Tác giả
- Tên: Nguyễn Tuân (1910-1987).
- Quá trình hoạt động văn học và kháng chiến:
+ Sau khi đã học hết bậc thành chung, ông
chuyển sang viết văn và làm báo.
+ Sau khi cách mạng tháng Tám thành công,
ông đã đến với cách mạng, tự nguyện dùng ngòi bút của mình để phục vụ cho cuộc
kháng chiến.
+ Từ năm 1948 cho đến năm 1968, ông là Tổng
thư kí của Hội Nhà văn Việt Nam.
+ Nguyễn Tuân là một nhà văn lớn, một người
nghệ sĩ dành suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông có vị trí to lớn và vai trò ảnh hưởng
không nhỏ đối với nền văn học Việt Nam.
- Phong cách về nghệ thuật: phong cách nghệ
thuật của Nguyễn Tuân có sự thay đổi lớn trong những sáng tác ở thời kì trước
và sau cách mạng tháng Tám, song có thể thấy được những điểm nhất quán sau:
+ Phong cách của Nguyễn Tuân có thể thâu
tóm lại trong một chữ “ngông”, trong mỗi trang viết của mình, Nguyễn Tuân luôn
muốn thể hiện được sự tài hoa, uyên bác của bản thân mình. Chất tài hoa uyên
bác của tác giả Nguyễn Tuân được thể hiện:
•• Khám phá, phát hiện sự vật ở trong
phương diện thẩm mĩ
•• Nhìn con người ở phương diện người nghệ
sĩ tài hoa
•• Vận dụng tri thức và vốn hiểu biết trên
nhiều lĩnh vực khác nhau để tạo dựng nên hình tượng
+ Ông là nhà văn của những tính cách rất độc
đáo, của những tình cảm, cảm giác rất mãnh liệt, của những phong cách văn học
tuyệt mĩ,…
+ Kho từ vựng rất phong phú, tổ chức câu
văn xuôi đầy những giá trị tạo hình, có nhạc điệu trầm bổng rõ ràng, có phối
âm, phối thanh linh hoạt, tài ba…
2. Tác phẩm
a, Hoàn cảnh ra đời tác phẩm:
+ Tác phẩm là kết quả của chuyến đi thực tế
miền Bắc vừa thỏa mãn thú phiêu lãng vừa để tìm kiếm những vẻ đẹp thiên nhiên
và chất vàng mười đã qua thử qua lửa trong tâm hồn của những con người lao động
và chiến đấu ở trên miền sông núi hùng vĩ và thơ mộng đó.
b, Bố cục:
- Phần 1 (từ đầu đến đoạn gậy đánh
phèn): Sự dữ dội và hung bạo của dòng sông Đà.
- Phần 2 (tiếp đến đoạn dòng nước sông
Đà): Cuộc sống của con người trên sông Đà, hình tượng của người lái đò.
- Phần 3 ( phần còn lại): Vẻ hiền hòa và trữ
tình của dòng sông Đà.
B. Đọc hiểu văn bản
a. Hình tượng của con sông Đà
- Lời đề từ: Khẳng định về vẻ đẹp và sự độc
đáo của dòng sông Đà. Trên trang văn của tác giả Nguyễn Tuân, sông Đà đại diện
cho hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc và là một sinh thể có hồn riêng, sống động, có
tính cách, có tâm hồn, vừa hùng vĩ hung bạo nhưng cũng thơ mộng, trữ tình.
* Sông Đà hùng vĩ và dữ dội với tính cách hung bạo:
- Vách đá dựng đứng và kì vĩ: cảnh đá
bờ sông đã dựng vách thành… sang bờ bên kia.
- Hút nước vừa tráng lệ cũng vừa dữ dội: như
một cái giếng bê tông… ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào.
- Thác đá: nghe như là lời oán trách…
cháy bùng bùng, đá thác từ ngàn năm nay vẫn mai phục hết ở trong lòng
sông… ngỗ ngược, bệ vệ oai phong và hất hàm hiếu chiến.
- Sông Đà bố trí các thạch trận trùng trùng
điệp điệp, đòi tóm lấy mọi con thuyền ngang qua sông.
* Vẻ đẹp thơ mộng riêng và tính cách trữ tình:
- Hình dáng của dòng sông mềm mại: như cái
dây thừng, như một mái tóc tuôn dài…
- Màu nước thay đổi theo các mùa: xanh
ngọc bích đến lừ lừ chín đỏ.
- Sông Đà gợi cảm và mang vẻ đẹp đa chiều: như
cố nhân, như Đường thi,…
- Vẻ đẹp bên đôi bờ: êm ả, nguyên sơ và
tràn đầy sức sống
b. Hình tượng trong tác phẩm của người lái đò sông Đà.
* Vẻ đẹp bình yên, giản dị của người dân lao động:
- Ông lái đò khi sinh ra đã gắn bó với dòng
sông Đà. Tuổi ngoài 70 nhưng thân hình vẫn vạm vỡ như chất sừng mun, giọng nói
ông vẫn khỏe, cặp mắt vẫn rất tinh tường. Có thể nói ông lái đò là một con người
của sông nước.
- Ông là người có hiểu biết sâu rộng về
dòng sông:
+ Đó là một người lái đò rất lão luyện trong
thời gian hơn chục năm làm cái nghề đầy rẫy nguy hiểm và gian khổ này.
+ Ông có hiểu biết sâu rộng và rất thành thạo
+ Ông có một trình độ lái đò hết sức điêu
luyện và là vị chỉ huy rất dày dạn kinh nghiệm. Giờ đây khi đã rời xa với nghề
chèo đò nhưng ông vẫn hoài niệm về những ngày tháng gian nan mà vui vẻ lúc đó.
* Một người nghệ sĩ tài hoa xuất chúng:
- Thủy quái của sông Đà: có diện mạo
và tâm địa như một thứ kẻ thù số 1, nguy hiểm và hung bạo, đầy cạm bẫy với
những ghềnh thác, các hút nước, sóng nước, với các thạch trận trùng điệp, đầy
luồng chết chầu chực để nuốt chửng, đập tan con thuyền.
- Người lái đò bước vào cuộc vượt thác giống
như là một vị chỉ huy bước vào trận đánh. Phải đặt nhân vật vào trong môi trường
của chiến trận mới có thể bộc lộ hết phẩm chất của người lái đò:
+ Ông lái đò vượt trùng vây thứ nhất: Đá
thác rất hiếu chiến, nước thác làm thanh viện ùa vào và đòi bẻ cán chèo, đội
thuyền, túm lấy được thắt lưng, bóp chặt vào hạ bộ, ông cố nén vết thương, kẹp
chặt cuống lái, tiếng chỉ huy vẫn rất ngắn gọn tỉnh táo.
+ Ông lái đò vượt trùng vây thứ hai: trùng
vây thứ 2 đã tăng thêm cửa tử để đánh lừa con thuyền, cửa sinh đã bị
bố trí lệch đi, ông lái đò thay đổi chiến thuật, cưỡi lên thác của sông
Đà, lái miết một đường chéo và rảo bơi chèo lên… sấn lên chặt đôi ra để mở con
đường vào cửa sinh.
+ Ông lái đò vượt qua trùng vây thứ ba:
vòng 3 ở bên phải, bên trái đều là những luồng chết, luồng sống ở giữa của bọn
đá hậu vệ, ông đò phóng thẳng thuyền vào chọc thủng cửa giữa
=> Ông đò là một người anh hùng, người
nghệ sĩ ở trong công việc chèo đò, vượt thác. Ông đại diện cho những con người
Tây Bắc và là bản chất vàng mười của đất nước ta.
c, Nghệ thuật:
- Nhân hóa
- Liệt kê
- Vốn từ rất phong phú.
Xem thêm: Sóng (Xuân Quỳnh)
Subscribe by Email
Follow Updates Articles from This Blog via Email
No Comments